مشاوره کودک سه ساله چه نکاتی را در اختیارتان میگذارد؟!

نگرانی بسیاری از والدین در خصوص کودکان شان این است که در سنی که به آن رسیده اند باید چه کارکرد هایی داشته باشند، چه مهارت هایی را کسب کنند، در چه صورت به کمک برای حل مسائل شان دارند و سوالاتی از این قبیل…

در مشاوره کودک سه ساله به ویژگی های این کودکان و توانایی های آنها می پردازیم تا بتوانیم آگاهی های لازم را به والدین دلسوز این کودکان بدهیم:

هر کودک سه ساله ویژگی ها، توانمندی ها، نقط قوت و ضعف متفاوتی نسبت به دیگری دارد که ما به عنوان والدین، مربیان یا اطرافیان این کودکان در این سن حساس به نقاط قوت آنها توجه کنیم و به کمال برسانیم و هم چنین سعی کنیم تا نقاط ضعف آن ها را تا جایی که امکان دارد و مشکلی برای کودک پیش نمی آورد، رشد و ارتقا دهیم. اگر کودکی سه ساله دارید این مقاله سایت روانشناسی کودک زندگی سبز مخصوص شماست!

مهارت های کودکان سه ساله

قبل از معرفی مهارت های متنوع در این کودکان در بحث مشاوره کودک سه ساله، بهتر است به این نکته نیز توجه شود که این مهارت ها ممکن است بعضی کودکان حتی قبل از سه سالگی به این مهارت ها دست پیدا کنند و در حالیکه  ممکن است بعضی کودکان کمی دیر تر از سه سالگی به این مهارت ها برسند. باتوجه به این مطلب والدین نباید نگرانی کودک شان که زودتر یا دیرتر به این مهارت ها دست پیدا می کند، داشته باشند؛ زیرا این یک موضوع طبیعی است.

  مهارت های برقراری ارتباط و زبانی کودکان سه ساله

• قادر به استفاده ضمایری مانند: «من»، «تو» و « ما» وجمع بستن بعضی کلمات هستند.
• نام دوستان شان را به کار می برند.
• متوجه مفهوم کلماتی مانند: «روی»، « داخل» و زیر می شوند و هم چنین نام های اشیاء را یاد دارند و استفاده می کنند.
• مشخصات اولیه خودشان را مانند: اسم کوچک، جنسیت و سن شان را یاد دارند.
• همزمان قادر به دو یا سه جمله هستند.
• قادر به جمله سازی با سه یا چهار کلمه هستند.
• از دستوراتی که دو یا سه مرحله دارند مانند: غذا بخور و مسواک بزن و شب بخیر بگو! و… پیروی می کنند.
• طرز صحبت کردن این کودکان در سه سالگی به اندازه کافی واضح و قابل فهم است حتی برای افرادی که هیچ آشناییتی با آنها ندارند.

مهارت های حرکتی کودکان سه ساله

• بالا وپایین رفتن از پله و روی هر پله یک پا قرار می دهد.
• بالا رفتن و دویدن را به خوبی انجام می دهد.
• پریدن و لی لی کردن را نیز انجام می دهد.
• سه چرخه را می تواند براند و پدال بزند.

مهارت های عاطفی و اجتماعی کودکان سه ساله

• تقلید کردن رفتار های بزرگسالان یا دوستان خودش
• از اینکه مدت زمانی از والدین شان دور باشند احساس ناراحتی نمی کنند مانند: مدت زمان صبح تا ظهر در مهد کودک
• لباس پوششین و درآوردن لباس را بدون کمک انجام می دهند.
• متوجه مفهوم مالکیت می شوند.
• زمان دستشویی داشتن به مادر یا پدرش اعلام می کند.
• از اینکه اطرافیانش ناراحت باشند مانند دوستانش، ابراز ناراحتی و نگرانی می کند.
• اغلب احساساتش را بروز می دهد.
• قانون نوبتی بازی کردن را یاد می گیرد.
• بخاطر اینکه برنامه روزانه اش را دوست دارد، اگر تغییر بزرگی در آن رخ بدهد، احساس ناراحتی می کند.
• علاقه خودش را نسبت به افراد یا چیز های دیگر به راحتی ابراز می کند.
• برای کمک کردن در خانه، اشتیاق و علاقه نشان می دهد.

مهارت های ذهنی کودکان سه ساله

• قادر به درست کرردن پازل های سه یا چهار قطعه ای هستند.
• با اسباب بازی ها هایش در قالب داستان پردازی، بازی می کنند.
• قادر به باز و بسته کردن در ظروف و چرخاندن دستگیره ها یا … هستند.
• اسامی بعضی رنگ ها را یاد دارند.
• ورق زدن به صورت یکی یکی را یاد دارند.
• قادر به چینش لگو های بیشتر از شش عدد هستند.
• اسباب بازی هایی که اجزای متحرک، دکمه یا اهرم دارند، استفاده می کنند.

رفتار با کودک سه ساله

• شاید این جمله :« دوران طلایی رشدی کودک»، «دوران شکل گیری شخصیت » و… را در مورد این سن بسیار شنیده باشید؛ بله این جملات درست است و خبر از حساس بودن و اهمیت این سن در رشد دوران بزرگسالی کودکان دارد.
• طبق روانشناسی رشد کودک و بحث مشاوره کودک سه ساله، مهم ترین و موثر ترین دوره رشد کودک را 5 سال اول زندگی او تشکیل می دهد که سه سالگی او از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به همین دلیل ما به بحث مشاوره کودک سه ساله به صورت اختصاصی همراه با مهارت ها، ویژگی ها، چگونگی رفتار با آنها، چگونگی رویارویی با مشکلات پیش آمده برای آنها و … می پردازیم.
• اگر می خواهید که در سن سه سالگی کودک تان، با مشکلات رفتاری که در اثر بی دقتی در نوع رفتار با کودک سه ساله، سهل انگاری در افزایش آگاهی های والدین در ارتباط با کودک شان و عدم استفاده از تجربیات مشاوره کودک سه ساله، اتفاق می افتد، دست و پنجه نرم نکنید باید یک نکته ساده و البته مهم را در مورد این کودکان رعایت کنید:
• تفکر شناختی کودکان در سه سالگی طبق آنچه که در مشاوره کودک سه ساله بیان می شود از نوع عینی است؛ این بدین معنا است که: باید با کودک تان به طور واضح و شفاف صحبت کنید نه با کلماتی که از آنها چند قصود برداشت می شود یا منظور شما را به صورت واضح به کودک نمی رساند؛ زیرا کودک شما در این سن قادر به فهم مفاهیم انتزاعی نیست.
• پس با رعایت این نکته در رفتار با کودکان سه ساله و آموزش مهارت ها به آنها تربیت صحیح را در آنها پرورش دهید و از بروز مشکلات رفتاری مانند:« بی نظمی، لجبازی، خودمحوری و بسیاری از مشکلات از این قبیل، در کودک تان جلوگیری کنید و بجای زمان هزینه شده برای حل این مشکلات، انرژی و وقت طلایی خود و کودک تان را صرف آموزش های پر بهره از این سن و افزایش روحیه یادگیری در خود و کودک تان کنید.

از جمله اصولی که در نحوه برخورد با کودک سه ساله در مشاوره کودک سه ساله بیان می شود به قرار زیر است:

1. استفاده صحیح از تشویق کودک:

• باید در به کاربردن تشویق برای کودکان بدانیم که گاهی بخاطر عدم رعایت اصول صحیح تشویق، تشویق کردن مانند تنبیه کردن کودک که در ادامه به آن می پردازیم، تاثیرات زیان باری برای وی خواهد داشت. در نتیجه باید از تشویق کردن نیز به حد کافی و صحیح برای افزایش یک رفتار درست در کودک مان استفاده کنیم.
• کودکانی که پس از انجام هر ار کوچکی چه شخصی و چه در مورد کمک به دیگران، از والدین شان پاداشی دریافت می کنند نه تنها در آینده به کودکانی موفق و سالم تبدیل نمی شوند بلکه دچار مشکلات رفتاری مانند:« زورگویی»، «خودمحوری»، لجبازی و … دچار می شوند.
• والدین این نوع کودکان در قبال هر کار کودک شان از تشویق استفاده می کنند که منجر می شود به مرور زمان این کودکان در برابر هر نوع تشویقی چه مادی و چه غیر مادی تاثیر نپذیرند یا به نوعی مقاوم شوند، دیگر انجام آن کار هر چند درست برایشان ایجاد انگیزه نکند و جذابیت خودش را برایشان از بین ببرد.
• نه تنها این روش نادرست کودک را دچار عوارض زیان باری می کند بلکه والدین نیز برای پرورش فرزندشان یا فرزندان دیگر شان انگیزه کافی نخواهند داشت؛ زیرا خود را مانند وسیله ای می بینند که تنها وظیفه شان در اختیار قرار دادن تشویقی به فراخور کار فرزندشان است و نقش مادری و پدری خود را که فراتر از این مسائل است به فراموشی می سپارند.
• مثالی که در مشاوره کودک سه ساله برای این موضوع بیان شده است، اینطور است: مادر:«پسر گلم اگر غذایت را کامل بخوری، برایت ماشین مسابقه ای که دوست داری را می خرم.» شاید این مثال و تشویق برای بسیاری از مادران درست باشد و گمان کنند که اصول تشویق را به صورت صحیح رعایت کرده اند اما در واقع اضافه کردن تشویق های بیرونی که ربطی به کار انجام شده توسط کودک، طبق مثال ما( غذا خوردن کودک) ندارند را نباید به کار ببرید بلکه باید پیامد های طبیعی انجام کار خوب کود را به او یادآور شوید؛ که در مثال ما این پیامد های مثبت طبیعی شامل: سیر شدن، لذت بردن از غذا، قوی شدن، بزرگ شدن و …است.

اصول صحیح تشویق کردن کودک:

طبق توصیه مشاوره کودک سه ساله، گفته می شود که:

• قول جایزه یا تشویق را قبل از انجام کار توسط کودک به وی ندهید: جملاتی مانند: اگر در مهمانی شلوغ نکنی و ساکت باشی، برایت مداد رنگی می خرم»، زیرا با این کار کودک تان را عادت می دهید که در قبال انجام هر کاری از شما جایزه ای دریافت کند که بعد ها اسم آن را جایزه نمی توان گذاشت در واقع به آن رشوه گفته می شود و کودک شما تبدیل به فردی که رشوه می گیرد.
• برای تشکر از رفتار درست فرزندتان طبق این مثال یا هر کار خوب دیگر او می توانید به صورت اتفاقی و بدون اینکه او از قبل خبر داشته باشد، هدیه ای به او بدهید و از او قدردانی کنید.
• همانطور که قبل تر اشاره شد، در مشاوره کودک سه ساله به والدین توصیه می شود که اجازه بدهند که کودک شان پیامدهای طبیعی رفتار یا کارهایشان را تجربه کنند طبق مثالی که قبلا بیان شد: پیامد طبیعی غذا نخوردن، سیر نشدن و احساس گرسنگی است. اگر کودک این پیامد طبیعی را تجربه کند، متوجه می شود که برای جلوگیری از گرسنگی باید غذا بخورد و هم چنین لازم نیست که شما برای غذا خوردن او مدام به وی جایزه بدهید.
• نکته بسیار مهم در مشاوره کودک سه ساله که باید والدین بسیار به آن توجه کنند این است که عواطف شان را در برخورد با کودک شان کنترل نمایند. طبق این نکته مادران باید جلوی عواطف مادرانه شان را در برابر گرسنگی کودک شان که میلی به غذا خوردن ندارد، بگیرند و اجازه بدهند که کودک شان پیامد طبیعی غذا نخوردن شان را تجربه نمایند.

• استفاده از انواع تشویق های متنوع:
• والدین در مشاوره کودک سه ساله نباید به طور مثال همیشه برای تشویق کودک شان از تشویق های مادی استفاده کنند؛ بلکه استفاده از انواع یا ترکیب تشویق ها مانند هم مادی و هم غیر مادی مثل کلامی( من به تو افتخار می کنم و…) برای کودک مثمرثمر خواهد بود و همان طور که قبل تر بیان شد این تشویق ها نباید از قبل به کودک قول داده شده باشد؛ بلکه به صورت اتفاقی انجام شود.

2. تنبیه کردن کودک ممنوع

تنبیه به هیچ صورت، برخلاف عقیده بسیاری از والدین برای کودک فایده ای ندارد و اگر در ظاهر و برای مدتی کودک را از کار ناشایست اش باز می دارد، اما در واقع به طور کلی از بین نرفته است و بلکه طبق اصول مشاوره کودک سه ساله، به صورت آتش زیر خاکستر عمل می کند که عواقب بسیار بدی برای کودک خواهد داشت.

یکی از زیان بار ترین عواقب تنبیه که شاید خیلی سخت قابل جبران باشد این است که رابطه شما به عنوان والدین با کودک تان از بین می رود.

پس بجای تنبیه می توانید با کمک اصول مشاوره کودک سه ساله، از روش های دیگری استفاده کنید که هم ضرری برای کودک شما ندارند و هم اینکه در کاهش و یا ازبین رفتن کار ناشایست کودک تان موثر خواهند بود؛ مانند: محروم کردن، بی اعتنایی و…

<< به این علل باید مشاوره کودک را جدی بگیرید! روانشناسی کودک چیست؟ >>

3. مقایسه کردن کودک ممنوع

طبق نکته ای که ابتدا مقاله در مشاوره کودک سه ساله عرض شد، هر کودک از ویژگی ها، نقاط قوت و ضعف متفاوتی برخوردار است و نباید ویژگی های متنوع آنها را با یکدیگر مقایسه کنید و داشتن یا نداشتن یک ویژگی را در کودک تان چماقی کنید و برسر او بکوبید. از  بدترین اثرات منفی مقایسه کودکان با یکدیگر این است که عزت نفس آنها را از بین می برید به طوریکه در هیچ کاری دیگر خودشان را قبول ندارند و از انجام کارها خودداری می کنند یا بسیاری اثرات منفی دیگری که از بین رفتن عزت نفس بر کودک می گذارد.

طبق مشاوره کودک سه ساله؛ کودکانی که در سنین حساس زندگی شان با کودکان دیگر مقایسه شده اند، احساس امیدواری، خودکارآمدی، اعتماد به نفس و مهم بودن در آنها کمتر است که در نتیجه این کمبود در معرض آسیب هایی مانند: افسردگی، ناکارامدی در شغل یا تحصیل و…، هستند.

توصیه مشاوره کودک سه ساله به والدین در این خصوص این است که بر نقاط قوت کودک شان متمرکز شوند و آنها را در راستای پرورش توانمندی هایشان سوق بدهید.

4. خود را تا سطح کودک تان پایین بیاورید:

در مشاوره کودک سه ساله گفته می شودکه: کودک در سنین 4 تا 5 سال سعی در این دارد که خودش را شبیه والدی کند که همجنس او هستند. در این رابطه والدین باید موظب رفتار هایشان باشند و خود را بالاتر از کودک شان نپندارند.

• هم چنین طبق اصول مشاوره کودک سه ساله، والدین باید به صورت یک انسان که ممکن است گاه اوقات نیز حالش خوب نباشد، عصبانی شود، بی حوصله باشد، اشتباه کند و… عمل کنند و از خود به نوعی بت نسازند و به کودک نگویند که باید از هر لحاظ کامل و بی نقص عمل کند.

این نوع رفتار، در کودک این احساس را بهوجود می آورد که در عین تلاش کردن گاهی ممکن است شکست بخورد و اشتباه کند، در این مواقع نباید احساس سرخوردگی بر او غالب شود بلکه باید بداند که این اتاق برای او طبیعی است و او دوباره می تواند تلاش کند.

علت پرخاشگری و لجبازی کودک سه ساله

طبق اصول مشاوره کودک سه ساله، کودکان به دلایل مختلفی از خود رفتار های پرخاشگرانه مانند: لگد زدن، مشت کوبیدن، گاز گرفتن، پرتاب کردن و… نشان می دهند که باید علت این رفتار ها و یا لجبازی کودک تان را در رفتار خودبا وی جستجو کنید و در صدد بهبود آن برآیید علاوه بر توجه به مواردی که در بحث رفتار و مشاوره کودک سه ساله بیان شد، به این نکات نیز توجه کنید:

• به دنبال روش های جدید و موثرتر برای مقابله و کنترل خشم کودک باشید
• کودک را به رعایت محدودیت های ایجاد شده موظف کنید.
• مهارت خودکنترلی را در کودک افزایش دهید.
• از خشونت و تنبیه فیزیکی بپرهیزید.
• از استقبال کردن پرخاشگری کودک با تعریف کردن او برای دیگران با کلماتی مانند: سخت، جدی، محکم یا…بپرهیزید.
• خودکنترلی را در خود پروررش دهید.
• و…

 کودک شما منزوی است یا خجالتی؟ در این مقاله بخوانید: روانشناسی کودک خجالتی

برنامه ریزی برای کودک سه ساله

در مشاوره کودک سه ساله برنامه ریزی از اصول مهم موفقیت هر کودکی است. با برنامه ریزی برای کودک سه ساله تان می توانید مهارت های بیشتری را در او به راحتی پرورش دهید؛ مانند:

• نظم و انضباط
• جلوگیری از عادت کردن کودک به تنبلی برای انجام کارها
• استفاده مناسب از وقت کودک بخصوص که سه سالگی از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است
• ایجاد حس آرامش و امنیت در سایه انجام درست و منظم کارها
• ایجاد حس رضایت مندی کودک از خود
• افزایش اعتماد به نفس
• یادگیری مدیریت زمان
• و…

اصول برنامه ریزی کودک سه ساله

لازمه برنامه ریزی برای کودک سه ساله در نظر گرفتن

• میزان رضایت
• علاقه و اشتیاق
• توانایی انجام کار های محول شده
• احتمال داشتن خطا در کارها و اصولی از این قبیل است.
• برنامه ریزی در نظر گرفته شده برای کودکان طبق برنامه انجام شده در مشاوره کودک سه ساله، نباید از قواعد سخت برخوردار باشد که کودک بعد از چند وقت از انجام آنها دلزده شود و در کل از انجام کارهایش در قالب برنامه خودداری کند، بلکه این برنامه باید تمام به جوانب و نیاز های کودک توجه داشته باشد.
• هم چنین هدف برنامه ریزی در مشاوره کودک سه ساله، نباید آموزش یک مهارت خاص به وی باشد بلکه در رده اول والدین باید سطح آرامش و روحیه شاد کودک را درنظر بگیرند و سپس به فواید دیگر برنامه ریزی توجه کنند.
• برنامه های کودک را به شکل نقاشی یا برچسب همراه با نوشتن نام آنها برای کودک تهیه کنید.