احتمالا برای بسیاری از والدین وهم چنین معلمان کودکان مقطع ابتدایی پیش آمده است که با موقعیتی مواجه شده اند که این کودکان مدام به فکر شکست دادن یک یا چند نفر از دوستانشان در موضوعات مختلفی به خصوص در این بازه سنی دبستان، در حیطه رقابت تحصیلی با هم کلاسی ها و یا حتی با دوستان صمیمی شان، هستند و مدام سعی دارند که خودشان را به دیگران به خصوص در موضوع تحصیل با موفق شدن و شکست دادن دیگر همکلاسی هایشان، به معلمان خود ثابت کنند؛ در این راستا مبحثی برای معلمین و والدین کودکان ابتدایی اهمیت پیدا می کند؛ با عنوان:« مشاوره کودکان ابتدایی». در ادامه مقاله سایت روانشناسی کودک زندگی سبز همراه ما باشید.
مشاوره کودکان ابتدایی
ممکن است که شما از کودک تان رفتار ها و احساساتی مشاهده کنید که قبل از ورود به مدرسه ( روتین مدرسه )، در او سراغ نداشته اید؛ شما در این رابطه باید نکاتی در زمینه مشاوره کودکان ابتدایی بیاموزید و نیز به این نکته توجه داشته باشید که او حالا وارد محیط بزرگ تر از خانواده خود همراه با رفتار ها، خواسته ها، توقعات و قوانین به خصوصی که به احتمال زیاد بسیار کمتر در خانه آنها را تجربه کرده بود، روبرو شده است؛ پس بهتر است بجای سرزنش و تحقیر کودکان برای رفتار هایی که در برابر مسئله هایی برای آنها در این محیط بزرگ و متفاوت از محیط صمیمی و کوچک خانواده، پیش آمده است، به آنها کمک کنیم تا با محیط و رفتارهای متفاوت آن سازگار شوند و بتوانند بدون اینکه به خود یا دیگران آسیبی وارد کنند، مشکلات شان را رفع نمایند.
نکات مشاوره ای برای دانش آموزان ابتدایی
حفظ یا ایجاد آرامش در محیط خانه دانش آموز: اولین نکته در مشاوره کودکان ابتدایی که در صورت رعایت نشدن و عدم تلاش برای حفظ آن، باعث به وجود آمدن مشکلات بیشتری برای کودکان و حتی بزرگترهای وی می شود؛ آرامش کودک است. کودک تا آرامشی در محیط خانه، کنار اعضای خانواده اش، که نزدیک ترین افراد زندگی او هستند، احساس نکند و مدام نگرانی و دغدغه ایجاد آرامش را برای خود در محیط پرتنش خانواده اش داشته باشد؛ هیچگاه نمی تواند با ورود به محیط بزرگتری از خانواده که توقعات و رعایت قوانین بیشتری را می طلبد؛ احساس آرامش خود را حفظ کند و بدون نگرانی با آن محیط نیز سازگاری پیدا کند. در راستای مشاوره کودکان ابتدایی، شما باید به فکر ایجاد آرامش و یا حفظ آرامش در خانه تان باشید؛تا بتوانید محیطی امن از لحاظ روانی برای کودک فراهم کنید تا کودک نیز توانایی مواجه با موقعیت های جدید و متفاوت از موقعیت هایی که قبلا تجربه کرده است را داشته باشد.
یه شما پیشنهاد می کنیم مقاله روانشناسی کودک برای معلمان را نیز مطالعه کنید.
تقویت اعتماد به نفس در دانش آموزان: بسیاری از مشکلاتی که برای کودک پیش می آید بخاطر از بین رفتن اعتماد به نفس آنها است که گمان می کنند در برابر افراد و مسائل تازه توانایی انجام کار درست و مناسب را مانند یا حتی بهتراز آنها ندارند؛ اما در مشاوره کودکان ابتدایی توصیه می شود که کودکان باید در کنار حفظ آرامش خود، اعتماد به نفس انجام کاری که برعهده آنها محول شده است را در خود احساس کنند و حتی در کنار موفقیت تحصیلی شان، در فعالیت های مدرسه مانند: برگزاری انواع مراسم ها، حضور وغیاب و فعالیت های فرهنگ و دانش آموزان، فردی با اراده و موفق جلوه می دهد بلکه اعتماد به نفس کودک را افزایشی دیگر تلاش کنند و خودی نشان بدهند؛ زیرا این فعالیت ها علاوه براینکه آنها را در چشم معلمان، مدیر مدرسه می دهد.
صحبت کردن کودک
این نکته نیزاز نکات دیگری است که در مشاوره کودکان ابتدایی به آن اشاره می شود و احساسات و مسائلی که کودک درگیر آنها است را نشان می دهد؛ معلمان و والدین باید در فرآیند صحبت کردن با کودکان به نکات مشاوره ای برای دانش آموزان ابتدایی را رعایت کنند و البته در این راستا علاقه و حوصله وی را در نظر بگیرند.
صحبت کردن کودک از روتین روزانه ای که انجام می دهد، نوع روابط اش با اعضای خانواده، چگونگی گذراندن اوقات فراغت و هم چنین چگونگی سپری قسمتی از روز اش که در مدرسه نیست و… معلم یا مشاوره مدرسه را در امر کمک به کودک برای مواجهه و حل مسائل اش یاری می رساند. ( مشاوره کودک زیر 2 سال )
وضع قوانین منطقی در کلاس و مدرسه: ترس های کودکان در مواقعی بخاطر عدم توانایی آنها در رعایت درست و بجای قوانینی است که در مدرسه یا کلاس درس توسط مدیر یا معلم وضع شده است؛ در مشاوره کودکان ابتدایی به والدین یا معلمان کودکان توصیه می شود که: نباید رعایت نکردن قوانین را به کودک به عنوان راهکاری برای رفع استرس او پیشنهاد بدهند؛ زیرا در این صورت ممکن است که در آینده کودکی تربیت کنند که مسئولیتی برعهده نمی گیرد، از اعتماد به نفس پایینی برخوردار است و … بلکه والدین باید برای رفع این مشکل و استرس کودک، این موضوع را به معلم یا مدیر مدرسه اطلاع بدهند تا آنها قوانینی منطقی و در حد و توان انجام آنها و نه سختگیرانه و نه بسیار سهلگیرانه، وضع کنند.
برقراری رابطه صمیمی و شاد با دانش آموزان: هر یک از دانش آموزان با هر سلیقه و فرهنگ خانوادگی می توانند دوست خوبی برای معلم شان باشند. در مشاوره کودکان ابتدایی این نکته را نیز متذکر می شود که؛ معلمان باید با دانش آموزان شان مانند فرزند خود رفتار نمایند و دلسوز آنها نیز باشند. برقراری رابطه صمیمی با دانش آموزان و ایجاد محیطی شاد در کلاس و مدرسه علاوه بر اینکه جو خشک و بی روح را از کلاس درس می زداید بلکه روند آموزش و پرورش را برای دانش آموزان و هم چنین معلم دلپذیر می کند. معلم برای رعایت این نکته از نکات مشاوره ای برای دانش آموزان ابتدایی، باید توجه داشته باشد که همه ی دانش آموزان از یک نوع علاقه، فرهنگ خانوادگی، رسوم و آداب اجتماعی و موضوعاتی از این قبیل برخوردار نیستند و تفاوت هایی که آنها با یکدیگر دارند، راه برقراری رابطه صمیمی و شاد را با آنها شیرین تر می کند و نباید به این خاطر به خود نگرانی راه بدهند.
ایجاد حس همدردی و اعتماد بین دانش آموز با والدین و هم چنین با معلم: حس اعتماد و همدردی بین کودک و والدین اش در خانه و یا بین دانش آموز با معلم در مدرسه که در مشاوره کودکان ابتدایی به آن تاکید می شود؛ اثرات مثبت زیادی در تحصیل موفق و یادگیری مهارت ها زندگی توسط وی دارد. این حس خوب یک امر مهم و اساسی نیز برای حل مشکل کودک توسط والدن یا معلمان او محسوب می شود و کودک در این مسیر احساس تنهایی در مشکلات اش نمی کند.
مشاوره کودک پیش دبستانی از ملزومات قبل از مدرسه رفتن!
وظایف مشاور مدرسه ابتدایی
مشاور مدرسه برای دانش آموزان حکم یک فرد یاری رسان و تسهیل کننده راه پر فراز و نشیب آموزش و پرورش را در مدرسه دارد. مشاور مدرسه طبق توصیه مشاوره کودکان ابتدایی، باید تصویر نیکویی از خود در ذهن دانش آموزان بخصوص در مدارس مقطع ابتدایی که کودکان هنوز تجربه زیادی در مواجهه با محیط مدرسه و افراد جدید با روحیات و رفتار های مختلف ندارند،ایجاد کند تا دانش آموزان اگر به هر دلیلی نتوانستند مشکل شان را با والدین یا معلم خود بیان کنند، با مشاور مدرسه در میان بگذارند.
در ادامه به وظایف مشاور مدرسه ابتدایی می پردازیم:
مشاورمدرسه نکاتی را به دانش آموزان ابتدایی گوشزد می کند که روند تحصیل را برای آنها آسان و لذت بخش می کند؛ ازجمله:
دانش آموزان باید طبق اصول مشاوره کودکان ابتدایی در اتاقی که مطالعه می کنند، عواملی که موجب حواس پرتی آنها از مطالعه می شود را از محیط دور نمایند؛ مانند: تلقن موبایل، تلویزیون و…
انجام درست و به موقع تکالیف مدرسه برای دانش آموز در گرو داشتن یک برنامه ریزی جامع و مانع طبق اصول مشاوره کودکان ابتدایی است؛ به این معنی که: 1-همه ی ابعاد و نیاز های دانش آموز را در برگیرد و2- موارد اضافی و نامربوط را شامل نشود. از جمله اوقات مختلفی که کودک به آنها نیز دارد: وقت مطالعه، وقت نظافت، وقت خوردن غذا( ناهار، عصرانه، شام) وقت بازی، وقت کار با کامپیوتر، وقت تماشا کردن تلویزیون، وقت خواب، وقت ورزش صبحگاهی و…
طبق مشاوره کودکان ابتدایی؛ ساعات خواب کودک تاثیر بسزایی در میزان یادگیری و نشاط او در موقعیت های مختلف مدرسه، خانه، بازی و… دارد؛ پس باید این زمان طوری تنظیم شود که 8 ساعت کامل خواب برای دانش آموز فراهم شود. این مدت زمان برای زمان خواب کودک، 10 شب و بریا زمان بیداری وی،6 صبح پیشنهاد می شود.
بررسی و پیگیری مشکلات خانوادگی دانش آموز: نکته دیگر از وظایف مشاور مدرسه ابتدایی این است که: امکان دارد که افت تحصیلی دانش آموزی در مدرسه بخاطر مشکلاتی باشد که در خانواده برای او پیش آمده است؛ در راستای اصول مشاوره کودکان ابتدایی، مشاور باید با رعایت حدود و قواعد زندگی شخصی و بدون اینکه قصد دخالت در زندگی شخصی دانش آموز را داشته باشد، مشکل وی را حل نماید و یا اگر از پس مشکل برنمی آید و از حد تخصص و توانایی او خارج است،حل مسئله را به فردی توانمند و دلسوز بسپارد. از جمله مشکلات خانوادگی دانش آموز که باعث افت تحصیلی وی می شود: دانش آموزان بد سرپرست یا بی سرپرست، فقر و تنگدستی خانواده، مشکلات روحی- روانی دانش آموز یا اعضای خانواده وی و…
نکته دیگری که در مشاوره کودکان ابتدایی به دانش آموزان توصیه می شود که سر کلاس درس به آن توجه داشته باشند، خوب گوش کردن و دقت به خواسته های معلم از ایشان است.
این موضوع ممکن است برای بعضی دانش آموزان مشکل به نظر برسد و به همین خاطر از انجام تکالیف شان خودداری کنند و نسبت به کلاس درس و مدرسه حس خوبی پیدا نکنند؛ این مشکل طبق کارشناسی های مشاوره کودکان ابتدایی، می تواند منشا های مختلفی داشته باشد؛ ازجمله: مشکلات جسمی در شنیداری یا دیداری دانش آموز، مشکلات نقص توجه یا یادگیری، درجه پایین تر یا بیشتر هوش، از حد عادی که برای دیگر دانش آموزان مشخص شده است، بی علاقگی کودک به موضوع مطرح شده در کلاس، خستگی از انجام کارهایی که دانش آموز در خارج از کلاس درس انجام داده است، داشتن دغدغه های مهم تر از گوش کردن به درس و ادامه تحصیل مانند: بیماری خود دانش آموز یا یکی از اعضای نزدیک خانواده ی وی، فقر و عدم توانایی در تامین مایحتاج زندگی توسط سرپرست وی و بسیاری از عوامل مختلفی دیگر در این خصوص که اگر این مشکلات پیگیری و مرفع نشوند، ممکن است در آینده برای کودک یا جامعه مشکلات زیان بارتری را ایجاد خواهد کرد.
مشاوره تحصیلی کلاس اول
کلاس اول ابتدایی یا سن 7 سالگی کودکان، سنی سرشار از سوال، ابهام و کنجکاوی برای کودکان است. کودکان سوالات زیادی در مورد چیز هایی می پرسند که برای ما خیلی از اوقات عادی شده است و بسیار مواقعی رخ داده است که پاسخی برای سوالات آنها پیدا نمی کنیم؛ سوالاتی مانند: چرا آسمان و دریا آبی هستند؟، چگونگی رشد گیاهان و درختان؟ و… این حس کنجکاوی کودکان با ورود آنها به مدرسه همراه شان است؛ حالا سوالات دیگری برای آنها پیش می آید که با یافتن پاسخ درست و به موقع از طریق آگاهی از اصول مشاوره کودکان ابتدایی به رشد سالم و مثبت شان کمک خواهید کرد.
رویارویی آنها با موقعیت های جدیدی که در مدرسه رخ می دهد، ممکن است اوایل برای آنها ناراحت کننده باشد، اما درواقع توجه به موقع به سوالات و نگرانی های آنها طبق نکات مورد توجه در مشاوره کودکان ابتدایی، درس و مدرسه را برای آنها شیرین می کند.
نکته قابل توجه در مشاوره تحصیلی کلاس اول برای مشاور یا معلم دانش آموز، توجه به مهارت هایی است که دانش آموزان در این سن دارا هستند؛ ازجمله:
کودکان در این سن از هماهنگی و تعادل بیشتری نسبت به سنین قبل برخوردار هستند.
مهارت های حرکتی شان را با ترکیبات بیشتری یاد می گیرند و هم چنین نشان می دهند.
اغلب آنها از نظر جسمی فعال تر هستند که باعث می شود مهارت های فیزیکی بیشتری نسبت به کودکانی که مضطرب و کم تحرک هستند، کسب کنند.
کودکان هفت ساله از نظر عاطفی نیز نسبت به قبل تغییر کرده اند و برخلاف سنین قبل تر می توانند تغییراتی که در عواطف شان رخ می دهد را مدیریت کنند.
ذهن آنها نیز برخلاف گذشته می تواند بر مسائل گسترده تری فراتر از محیط درون خانه و شخصی خود، متمرکز شود.
کودکان در سن هفت سالگی قابلیت رویارویی با موقعیت های غیر منتظره را دارند اما همانطور که قبل تر در مبحث مشاوره کودکان ابتدایی، بیان شد در این موقعیتها علاوه بر توانایی خود نیاز به کمک و همراهی والدین، معلمان و مشاور را دارند.
در این سن کودکان به اظهار نظر های دیگران به خصوص معلمین و دوستانشان، توجه زیادی دارند و تایید یا رد این افراد برای آنها بسیار اهمیت دارد و می تواند به رشد یا تخریب آنها منجر شود؛ در نتیجه این افراد باید طبق اصول مشاوره کودکان ابتدایی، در این برهه سنی مهم کودک همواره متوجه رفتارها، تشویق ها، تنبیهات و … خود باشند.
طبق توضیحاتی که قبل تردر مشاوره کودکان ابتدایی بیان شد، کودکان در این سن به رقابت با همسالان و همکلاسی هایشان می پردازند و این مسئله برای آنها بسیار حائز اهمیت به شمار می رود؛ در این مسیرتلاش ما باید در راستای ایجاد یک رقابت سازنده و بدون آسیب باشد.
در این مقطع نیز دانش آموزان به دنبال افزایش همدلی با اطرافیان بخصوص همسالان خود و هم چنین درک بهتر خصوصیات اخلاقی وهمچنین اصول اجتماعی همچون عدالت هستند.
کودکتان از مدرسه میترسد؟ آیا زیادی خجالتی است؟ اینجا بیشتر درباره مشاوره کودک خجالتی بخوانید.
کتاب روانشناسی کودکان ابتدایی
در زمینه کتاب روانشناسی کودکان ابتدایی، نویسندگان زیادی تلاش کرده اند که کتاب های مناسب و کاربردی بنویسند، این مقطع سنی بسسیار گسترده است و به همین خاطر لازم است که معلمین و والدین کودکان ابتدایی مهارت ها و دانش بسیاری از منابع معتبر علمی از جمله کتاب بدست بیاورند؛ ازجمله کتاب هایی در زمینه روانشناسی و مشاوره کودکان ابتدایی:
مجموعه آزمون های سنجش اضطراب، گردآوری: موسسه آزمون یار پویا.
چگونه کودکم را برای مدرسه رفتن آماده کنم؟ از نرجس وجدانی.
نبوغ و کارآمدی در کودکان چگونه اتفاق می افتد؟ از زهرا مراد پور.
کتابی که آرزو می کنید والدینتان خوانده بودند، از فلیپا پری، مترجم: سوما فتحی، انتشارات میلکان.
علیه تربیت فرزند، از آلیسون گوپنیک، مترجم: مینا قاجارگر، انتشارات ترجمان علوم انسانی.
من دیگر ما: جلد اول، مهارت های تربیت فرزند در دنیای امروز، از محسن عباسی ولدی، انتشارات آیین فطرت.
تشویق خلاقیت و تخیل در کودکان، از برنادت دافی. این کتاب در حیطه نیاز های یادگیری و رشد کودکان و نوجوان که شامل فاکتورهای مهم خلاقیت وتخیل در آنها است، موثر است
مهارت های اجتماعی و اخلاقی از پرستو محمود عربی. این کتاب در حیطه مهارت های اجتماعی و رفتاری و همچنین بازی کودک مفید است وبه والدین کمک می کند تا کودک را قبل رفتن به مدرسه با دراختیار گذاشتن اطلاعات مناسب و کاربردی و همچنین کسب شناخت صحیح از محیط اطراف، آماده کند.
کتاب مشکلات روانی و رفتاری دانش آموزان، شناسایی و مداخله، از شهرام محمد خانی و ناهید ابراهیم زاده، ناشر: انتشارات ورای دانش. در حیطه روانشناسی و مشاوره کودکان ابتدایی نگارش شده است.
کتاب آموزش مهارت های زندگی، از فروزان راهی رهبر، ناشر: انتشارات پژوهش اخوت. این کتاب نیز پیرامون موضوع کتاب روانشناسی کودکان ابتدایی و مشاوره کودکان ابتدایی، نگارش شده است و در حیطه افزایش اعتماد به نفس، تقویت روحیه همکاری و همدلی با دیگران، یاری کودک در شناخت و ابراز احساسات، افزایش سازگاری کودک با خودش، دیگران و همچنین با محیط اطرافش، تلاش کرده است. برای مطالعه این کتاب باید از معنای درست مهارت های زندگی آگاه باشید؛ طبق اصوا مشاوره کودکان ابتدایی، مهارت های زندگی مجموعه ای از توانایی های فرد است که زمینه سازگاری یافتن و رفتار مفید را برای افراد پدید می آورند. این مهارت ها هم چنین زمینه تبدیل دانش، نوع نگاه و ارزش های وجودی فرد را به توانایی هایی که خاصیت واقعی و عینی دارند؛ فراهم می کند؛ تا سرانجام طبق مشاوره کودکان ابتدایی، این توانایی ها را در مسیر درست و مناسب تری نسبت به قبل بکارببندد و زندگی شاد و مثبتی را برای خودش ایجاد کند.
کانال روانشناسی کودکان دبستانی
امروزه در عصر تکنولوژی و فناوری باید به دنبال پاسخ سوالاتمان در منابع معتبری که در حیطه تکنولوژی و مشاوره کودکان ابتدایی فعالیت می کنند، باشیم زیرا این منابع اطلاعات قدیمی و غیر کاربردی را در اختیار نمی گذارند بلکه پس از گذشت مدت زمان کوتاهی به روز می شوند و در صورت لزوم راهکارهای متفاوت تری نسبت به قبل به مخاطبانشان می دهند؛ در این عصر نیز طبق مشاوره کودکان ابتدایی، باید به این نکته توجه داشته باشیم که هر یک از کودکان متناسب با عواطف، سلایق و فرهنگ های مختلفی که در آنها رشد و پرورش پیدا کرده اند؛ نسبت به یکدیگر متفاوت هستند و بزرگتر های کودکان نباید همه ی کودکان را به یک چشم نگاه کنند و به قول معروف یک نسخه برای آنها بپیچند.
اطلاعاتی که در مشاوره کودکان ابتدایی به قصد افزایش آگاهی بزرگترها برای کمک به کودکان و رفع مشکلات آنها در اختیار قرار داده می شوند، شامل اصول کلی و رعایت نکات جزئی است که باید در خصوص هر یک از کودکان به درستی رعایت شوند؛ از جمله کانال روانشناسی کودکان دبستانی در پیام رسان تلگرام:
کانال تلگرام گفتگوی تربیتی پیرامون مسایل فرزندان.
کانال تلگرام والدین خوب.
کانال تگرام والدین هوشیار، کودک سالم.
کانال تلگرام، کانال پایه اول، که به طور تخصصی به دروس پایه اول می پردازد و تدریس درس به درس کتاب ها، نمونه سوالات و… را شامل می شود و هم چنین ویژه معلمان و والدین دانش آموزان مقطع اول ابتدایی که قصد آگاهی از اصول مشاوره کودکان ابتدایی را دارند؛ است.
کانال تگرام مشاور کودک و نوجوان. این کانال شامل دوره های رایگانی است که به مشکلات کودکان نظیر؛ دیر خوابیدن و… در حیطه مشاوره کودکان ابتدایی و بزرگتر می پردازد.
در بالا به مبحث کانال روانشناسی کودکان دبستانی پرداختیم. این مبحث دامنه گسترده ای دارد که لازمه آن تحقیق زیاد در رابطه با روانشناسی و مشاوره کودکان ابتدایی است اما بدانید که در پایان بررسی هایتان در رابطه با اصول صحیح مشاوره کودکان ابتدایی، کانال تلگرامی مفیدی پیدا خواهید کرد که بتوانید مسیر گذر از این بازه سنی کودک تان را به خوبی پشت سر بگذارید؛ از جمله کانال های تلگرامی مفید در این زمینه که در پایان تحقیقات تان به آنها خواهید رسید، برای شما ارائه شده است تا زحمت مسیر جستجو و بررسی کانال های تلگرامی مفید در زمینه مشاوره کودکان ابتدایی را کاهش دهد و نیز این مسیر پر پیچ وخم تربیت درست و مشاوره کودکان ابتدایی را برای شما شیرین و لذت بخش کند.
نکات روانشناسی کوچک: توییتر زندگی سبز
سخن آخر
هریک از اصول و نکات بیان شده در مشاوره کودکان ابتدایی در این مقاله برای کمک و افزایش آگاهی والدین، معلمان و مشاورانی است که در حیطه مشاوره کودکان ابتدایی تلاش می کنند.
سوالات متداول
1) وظایف یک مشاور ابتدایی حرفه ای چیست؟
مشاور مدرسه نکاتی را به دانش آموزان ابتدایی گوشزد می کند که روند تحصیل را برای آنها آسان و لذت بخش می کند. نکاتی همچون کاهش عوامل حواس پرتی هنگام مطالعه، انجام یک برنامه ریزی جامع برای کودکان و…
2) در دانش آموزان کلاس اولی چه نکاتی برای مشاوره کودکان ابتدایی دارای اهمیت است؟
توجه به مهارت هایی است که دانش آموزان در این سن دارا هستند مانند هماهنگی، تعادل بیشتر نسبت به قبل، مهارت های حرکتی پیشرفته تر و…
3) بهترین کتاب ها در زمینه نکات مشاوره ای برای دانش آموزان ابتدایی چه هستند؟
مجموعه آزمون های سنجش اضطراب، چگونه کودکم را برای مدرسه رفتن آماده کنم، نبوغ و کارآمدی در کودکان چگونه اتفاق می افتد و…